Op een zalige zomeravond zit ik met een aantal vriendinnen aan de borrel. We zijn met twaalf, acht zijn er gescheiden, twee overwegen of wachten tot de dood als einde van hun relatie niet wel erg lang is en twee zijn er gewoon getrouwd. De statistieken van het CBS (2016: bijna 40% van de huwelijken eindigt in een echtscheiding) worden zorgvuldig om zeep geholpen door mijn select gezelschap. Ook het statistische gegeven dat van de tien scheidingen er zeven door de vrouw worden geïnitieerd lappen wij aan onze hooggehakte laars. De acht gescheiden dames zijn, op eentje na, allemaal zelf gegaan. Het kan natuurlijk zo zijn dat de achtergebleven echtgenoten mentaal ook al eerder uitgecheckt hadden, maar dat ze het gemak van hun natje en hun droogje prioriteit gaven boven hun vertrek. Want volpension en wasserette- en strijkservice worden naar mannelijke maatstaven vaak hoger gewaardeerd dan vrijheid en blijheid.

De manier waarop dames uit het huwelijksbootje stappen verschilt nogal. Laatst zag ik een filmpje op social media waar een dame, na de confrontatie met een overspelige partner die ook nog de conversatie afsloot met de mededeling dat hij bij zijn nieuwe liefde zou intrekken, efficiënt te werk ging. Zij besloot om dan maar direct de handen uit de mouwen te steken met de verhuizing en mieterde het hele hebben en houden van haar aanstaande ex zo vanuit de vijfde verdieping op straat. Het was wat jammer voor de flatscreen en alle rest want dat viel, net als de relatie, nogal in duigen. Topamusement voor de rest van de buurt die door de politie op veilige kijkafstand werden gehouden. De enigen die minder hard gelachen zullen hebben, waren vermoedelijk de eigenaars van de twee geparkeerde auto’s waarop de hele huisraad landde voordat de straat geraakt werd. En natuurlijk de aanstaande ex.

Ook hoorde ik een keer van een kennis die terugkwam van een zakenreis en een volledig leeg huis aantrof. Hij had nog de auto, de kleren die hij aanhad en het koffer met vuile was. En was zich er niet eens van bewust dat hij ernstige relatieproblemen had.

Binnen ons gezelschap kan mijn vriendin, die niet zelf is vertrokken, zich wel het moment nog feilloos herinneren dat ook haar huwelijksbootje kapseisde. Zij en haar ex verkeerden wel al een tijdje in zwaar weer toen op een dag de telefoon ging. Een vriendelijke dame meldde aan de andere kant van de lijn dat het huurappartement opgeleverd kon worden. Toen mijn vriendin vroeg of de dame wel het goede nummer had gedraaid kwam de waarheid boven water. Haar wederhelft had een appartement gehuurd maar nog niet de ballen gehad om dit ook met de rest van zijn gezin te delen. Nadat ze van haar verbazing was bekomen, heeft mijn vriendin het nu over “het beste telefoontje van mijn leven”.

Gelukkig zijn er ook situaties die minder spectaculair zijn en waarbij de aanstaande echtelieden er toch nog in slagen om te blijven communiceren. Want bovenstaande scenario’s lezen lekker weg, maar zeker als er kinderen in het spel zijn is het bewezen beter dat er afspraken gemaakt worden en dat ook naar hen toe zaken duidelijk worden uitgelegd.

De aanleidingen om een echtgenoot de laan uit te sturen variëren aan mijn tuintafel. Startpunt van een huwelijk is toch meestal wel dat men de droomprins gevonden heeft. De ware, waarmee men zich wenst voort te planten en ook nog samen mee naar het bejaardenhuis wil.

Maar soms blijkt, dat de droomprins een ware nachtmerrie is. Bijvoorbeeld omdat hij meerdere prinsessen begeert. Of omdat de dromen van de desbetreffende prins bedrog zijn. Het aan de bank vastgeklonken zitten als broer en zus helpt ook niet mee. Of het huwelijksgeluk gaat ten onder in een zee van alle mogelijke zorgen. Een droomprins met een schroef los is ook vaak geen bestendigheidsfactor.

De analyse na een paar glazen Chardonnay is sluitend. Men trouwde te snel, te jong of had een plank voor het hoofd. Of natuurlijk een combinatie van deze mogelijkheden. Maar dit soort conclusies worden pas getrokken nadat het enorme verdriet, dat gepaard gaat met vrijwel iedere scheiding, een plekje heeft gekregen.  Want je trekt niet zomaar de stekker uit je huwelijk. Eraan vooraf gaat vaak een gevecht van een hele tijd waarin je alles probeert wat je in huis hebt om je oorspronkelijke droom te redden. En heel veel tranen, hartzeer en ellende. Tot je nog maar één oplossing ziet: niet meer samen verder.

De grootste hobbel in de aanloop naar de echtscheiding vonden mijn vriendinnen het nieuws van de scheiding vertellen aan de kinderen. De kinderloze vriendinnen hadden de grootste moeite met het vertellen van het nieuws aan hun aanstaande ex. Nu heb je daar volgens de Amerikaanse topadvocaat en echtscheidingsexpert Raoul Felder niet meer dan twee zinnen voor nodig namelijk: “je bent ongelukkig en verdient beter dan dat” en “ik denk dat we allebei een advocaat moeten nemen”. De borreltafel zucht eens diep. Deze voorkennis zou zeeën van tijd en ellendige gesprekken bespaard hebben…

Allebei een eigen advocaat of mediation, dat is de volgende belangrijke vraag. Welnu, mediation is mogelijk wanneer er vanuit een gelijkwaardige basis zo goed mogelijk afspraken gemaakt kunnen worden met betrekking tot het convenant en het eventuele ouderschapsplan. Dus in al die gevallen, van dat de een de ander financieel in de wurggreep heeft, alimentatie weigert te betalen, ervan overtuigd is dat de enige vervelende eigenschap van de ex-partner is dat deze nog ademt en noem maar verder op, kiest men beter voor een eigen advocaat.

Één van mijn vriendinnen ging voor mediation, maar toen zij eenmaal met haar aanstaande ex-wederhelft bij de mediator in de pluche zat, tegen een torenhoog uurtarief, werd er over iedere punt en komma gediscussieerd. Ze heeft er een bedrag ter waarde van een leuke nieuwe middenklasser achtergelaten. En spijt dat ze niet veel eerder naar een eigen advocaat is gerend.

De afspraken die er over de omgang met de kinderen gemaakt worden zijn volgens onderzoekers onder te verdelen in drie hoofdgroepen. 75% van de kinderen wonen bij de moeder en zien hun vader een keer per veertien dagen en soms nog een woensdagmiddag. 20% van de kinderen brengt ongeveer gelijk veel tijd door bij de moeder als bij de vader, het co-ouderschap. De kritiek hierop is dat deze kinderen aantoonbaar langer nodig hebben om de scheiding te accepteren. Ze houden heel lang hoop dat het toch weer goedkomt omdat papa en mama heel veel samen regelen binnen co-ouderschap. Bij de resterende 5% is de situatie dusdanig uit de hand gelopen dat de kinderen maar met één ouder contact hebben. Het spreekt voor zich dat dit een situatie is die alleen maar verliezers kent, in vrijwel alle gevallen.

De borreltafel is een weerspiegeling van de statistieken. Één keer co-ouderschap, zeven keer de klassieke regeling. En waar in het begin de verstandhouding tussen de exen vaak uiterst moeizaam verliep (“Ik bleef het eerste jaar in de auto zitten, afspraken verliepen via de advocaat en later via de mail…”) daalt een en ander na een jaar of vier gemiddeld in. In gunstige gevallen komen exen met nieuwe partners bij verjaardagen van de kinderen bij elkaar over de vloer. In één geval gaan de exen zelfs samen op vakantie, maar dat ziet de overgrote meerderheid, ook na jaren, toch niet zitten. Want scheiden doet pijn, maar het gescheiden zijn ervaart men unaniem als fijn.

Het onderwerp nieuwe partner is ook een dingetje. Wanneer je droomprins er met een andere prinses vandoor gaat duurt het vaak even voordat de vergevingsgezindheid het wint van de vergeldingsdrang. Wanneer de hoogheid vervolgens ook nog weigert om een deel van de schatkist op te hoesten ten behoeve van de nazaten en het eigen bestaan dan zijn de rapen helemaal gaar. Maar deze rapen koelen ook wel weer af. Wanneer financieel de zaken rond zijn, schept dat meestal al rust. Of in ieder geval duidelijkheid. Ook als je van parttime weer fulltime moet gaan werken om het hoofd boven water te houden. Na verloop van tijd zal, hoewel de scheiding haar sporen zal achterlaten en het altijd een verdrietig hoofdstuk zal blijven, de verlaten prinses trots zijn dat ze haar eigen koninkrijk runt. Met haar eigen schatkist. En haar opvolgster is ze dankbaar. Want haar ex-droomprins met al zijn onhebbelijkheden is nu haar pakkie-an.

De gescheiden dames aan mijn borreltafel hebben allemaal geen vaste fulltime prins in hun kasteel. Dat zal toeval zijn. Ze zitten niet meer in een huwelijksbootje maar wel allemaal in hetzelfde schuitje.  Door het proces dat ze hebben doorgemaakt weten ze wat ze willen en wat ze waard zijn. Ook hun ex-partners hebben, tot slot, een gemeenschappelijk kenmerk. Ze hadden allemaal een fantastische vrouw …

* * *

Deze blog is geschreven door Gaby Gijsberts, columnist uit Maastricht. Ze schreef het boek Alledaagjes. Alledaagjes is de bundeling van een veertigtal columns die eerder verschenen zijn op Gaby’s website en verspreid zijn via social media. De combinatie van scherp observatievermogen, humor en speels taalgebruik zorgen voor een vrolijke weergave van de beslommeringen van alledag. Gaby deelt haar rollen als onder andere moeder, echtgenote, dochter, vriendin en docente met haar lezerspubliek.